Rysunek 7 Efektywność wykorzystania skłądników pokarmowych przez rośliny na glebach o różnym pH. Żródło: Hołubowicz- Kliza. 2012
Dane przedstawione na rysunku 7 wskazują, ze efektywność wykorzystania azotu, fosforu i potasu przez rosliny zwiększa się wraz ze wzrostem pH gleby. Niezależnie od odczynu gleby wykorzystanie azotu i potasu przez rośliny jest przeważnie większe niż fosforu. Należy zauważyć, że wykorzystanie N,P,K przez rośliny uprawiane na glebach silnie kwaśnych nie przekracza 30% poziomu osiąganego w warunkach optymalnego odczynu. W warunkach gleb kwaśnych (pH5-5,5) wykorzystywane w produkcji jest ok. 50-80% azotu i potasu i 30-45% fosforu w stosunku do poziomu wykorzystania tych składników przy optymalnym odczynie gleby. Natomiast na glebach o odczynie słabo kwaśnym wykorzystanie azotu przez rośliny sięga blisko 90%, a fosforu – zaledwie niespełna 50% tej ilości jaką wykorzystują rośliny w optymalnych warunkach dla wzrostu roślin. Jedynie wykorzystanie potasu przez rośliny jest podobne na glebach słabo kwaśnych i obojętnych. Wynika z tego, że nawet optymalne nawożenie azotem, fosforem i potasem, nie przyniesie oczekiwanych efektów w warunkach zakwaszenia gleby.
Rysunek 8 Wpływ zakwaszenia gleby na system korzeniowy rzepaku (Fot. W. Szczepaniaka 2011)
Skutki omówionego powyżej efektu zawszenia gleby został zobrazowany na rysunku 8. Zakwaszenie gleby zmienia nie tylko biomasę części nadziemnych, ale nawet w większym stopniu biomasę korzeni i pokrój roślin. Niedorozwój i dysfunkcja korzeni decyduje o niedostatecznym zaopatrzeniu roślin w wodę i składniki pokarmowe. Zakłócenie wzrostu i funkcjonowania systemu korzeniowego, organu pobierania wody i składników mineralnych, wywołuje szereg negatywnych procesów metabolicznych, warunkujących efektywne wykorzystywanie przez rośliny makroskładników, składników drugorzędnych i mikroelementów (Matyka i inni 2014).
Rysunek 9 Wpływ zakwaszenia gleby na biomasę nadziemnych i podziemnych części roślin zbożowych.